2020 yılı küresel krizin üçüncü aşamasına girdiğimiz
yıl. IMFnin Dünyanın Ekonomik Görünümü Nisan 2020
Raporuna göre küresel sistemde yüzde 3,03 oranında bir
küçülme olması öngörülüyor. Küçülme oranı gelişmiş 55
ekonomide ortalama yüzde 6,11 dolayında tahmin edilirken
gelişmekte olan 155 ekonomide ortalama yüzde 1,05
oranında büyüme bekleniyor. Türkiye ekonomisinin de
küresel ekonomide Covid-19 pandemisinin yarattığı
çöküşten ciddi darbe alacağını tahmin etmek gerçekçi bir
yaklaşım olur. Eldeki verileri ve anket sonuçlarını
kullanarak 2020 yılı için GSYH ve kişi başına gelir
tahminleri yapalım.
Aşağıda ilk tahmin seti yer alıyor. Bu tahmin setinde
Merkez Bankasının (TCMB) her ay reel sektör, finans
sektörü ve profesyonellerden oluşan gruba uyguladığı
Beklenti Anketinin nisan ayı sonuçlarını, yıl ortası
nüfus tahmini için de TÜİKin tahminini kullandım. Buna
göre ankete katılanların 2020 yılsonu USD/TL kuru
tahmini olan 6,9277yi, yılsonu enflasyon tahmini olan
9,76yı esas alarak 2020 yılı ortalama USD/TL kurunu ve
ortalama yıllık enflasyonu hesapladım. Beklenti
anketinde yer alan 2020 büyüme tahmini olan yüzde -
0,6yı aynen aldım. Sonuç olarak aşağıdaki tablo çıktı
ortaya:
GSYH
Tahmin Seti I
|
Miktar/Oran
|
Açıklama
|
||
A
|
2019 Yılsonu
USD/TL
|
5,9507
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
B
|
2019 Ortalama
USD/TL
|
5,6760
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
C
|
2020 Yılsonu
USD/TL
|
6,9277
|
TCMB Beklenti
Anketi (2020 Nisan)
|
|
D
|
2020 Ortalama
USD/TL
|
6,4392
|
Tahmin:
(A+C)/2
|
|
E
|
2019 Yılsonu
Enflasyonu
|
0,1184
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
F
|
2020 Yılsonu
Enflasyonu
|
0,0976
|
TCMB Beklenti
Anketi (2020 Nisan)
|
|
G
|
2020 Ortalama
Enflasyonu
|
0,1080
|
Tahmin: (E
+F)/2
|
|
H
|
2020 Büyüme
Oranı
|
-0,006
|
TCMB Beklenti
Anketi (2020 Nisan)
|
|
İ
|
2019 GSYH
(Milyar TL)
|
4.280
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
J
|
2019 GSYH
(Milyar USD)
|
754
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
K
|
2020 GSYH
(Milyar TL)
|
4.717
|
Tahmin:
İ+[İ*(H+G)]
|
|
L
|
2020 GSYH
(Milyar USD)
|
732
|
Tahmin: K/D
|
|
M
|
2020 Yıl
Ortası Nüfusu (Milyon)
|
83,5
|
Tahmin
|
|
N
|
2019 Kişi
Başına Gelir (USD)
|
9.127
|
Gerçekleşmiş
durum
|
|
O
|
2020 Kişi
Başına Gelir (USD)
|
8.766
|
Tahmin:
(L/M)*1000
|
Tabloya göre eğer TCMB Beklenti Anketinde öngörülen tahminler gerçekleşirse Türkiyenin 2020 yılı GSYHsi 4.717 milyar TL ya da 732 milyar dolar çıkar. Bu, 2019 yılına göre dolar cinsinden GSYHnin 754 milyar dolardan 732 milyar dolara gerilemesi, kişi başına gelirin de 9.127 dolardan 8.766 dolara gerilemesi demek olur.
Aşağıda ikinci tahmin seti yer alıyor. Bu tahmin setinde
TCMB Beklenti Anketinden alınmış 2020 yılı yılsonu USD/TL,
enflasyon ve büyüme tahminleri yerine IMFnin Türkiye
tahminlerini (enflasyon yüzde 12, büyüme oranı yüzde
5) ve yılsonu USD/TL verisi yerine de son iki yılda
TLnin karşılaştığı ortalama değer kaybı olan yüzde 25
kayba göre yapılmış tahmini (7,43849), yıl ortası nüfus
tahmini için de yine TÜİKin tahminini kullandım. Bu
verileri esas alarak düzenlediğim tablo şöyle çıktı
ortaya:
GSYH Tahmin Seti II
|
Miktar/Oran
|
Açıklama
|
||
A
|
2019 Yılsonu USD/TL
|
5,9507
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
B
|
2019 Ortalama USD/TL
|
5,6760
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
C
|
2020 Yılsonu USD/TL
|
7,4384
|
Son 2 yılın ortalaması (%25 değer kaybı)
|
|
D
|
2020 Ortalama USD/TL
|
6,6945
|
Tahmin: (A+C)/2
|
|
E
|
2019 Yılsonu Enflasyonu
|
0,1184
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
F
|
2020 Yılsonu Enflasyonu
|
0,1200
|
IMF Tahmini
|
|
G
|
2020 Ortalama Enflasyonu
|
0,1192
|
Tahmin: (E +F)/2
|
|
H
|
2020 Büyüme Oranı
|
-0,050
|
IMF Tahmini
|
|
İ
|
2019 GSYH (Milyar TL)
|
4.280
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
J
|
2019 GSYH (Milyar USD)
|
754
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
K
|
2020 GSYH (Milyar TL)
|
4.576
|
Tahmin: İ+[İ*(H+G)]
|
|
L
|
2020 GSYH (Milyar USD)
|
684
|
Tahmin: K/D
|
|
M
|
2020 Yıl Ortası Nüfusu (Milyon)
|
83,5
|
Tahmin
|
|
N
|
2019 Kişi Başına Gelir (USD)
|
9.127
|
Gerçekleşmiş durum
|
|
O
|
2020 Kişi Başına Gelir (USD)
|
8.192
|
Tahmin: (L/M)*1000
|
Tabloya göre eğer IMFnin Türkiye için yaptığı küçülme
ve enflasyon tahminleri gerçekleşirse Türkiyenin 2020
yılı GSYHsi 4.576 milyar TL olur. TL, dolara karşı son
iki yılın ortalaması kadar (yüzde 25) değer kaybederse,
dolar cinsinden GSYH 684 milyar dolara denk gelir. Bu,
2019 yılına göre dolar cinsinden GSYHnin 754 milyar
dolardan 684 milyar dolara gerilemesi, kişi başına
gelirin de 9.127 dolardan 8.196 dolara gerilemesi
anlamına gelir.
Bütün bu tahminler kuşkusuz Covid-19 pandemisinin
etkisinin azalıp azalmayacağına ve üretime tam olarak ne
zaman dönüleceğine bağlı olarak değişiklik gösterecek.
Türkiyenin tek başına üretime dönmesi toparlanma
açısından yeterli değil. Girdi ithal ettiğimiz ülkelerin
de üretime geçmesi gerekiyor ki üretimde kullanacağımız
girdileri ithal edebilelim. Ürettiklerimizi ihraç
ettiğimiz ülkelerin de üretime geçmesi gerekiyor ki
mallarımızın bir bölümünü ihraç edebilelim ve döviz
girdisi elde edelim. Aynı durum turizm gibi hizmet
sektörleri için de geçerli. Durum normale dönmeli ki
turist gelsin ve döviz bıraksın.