|
VEDAT ÖZDAN /
Fed
toplantısından temmuz ayında faiz artırım kararı çıkar mı?
Daha önceden anons edildiği gibi ABD Merkez Bankası Fed (FOMC)
bugün toplanıyor. İki gün sürecek toplantıda ekonomik
projeksiyonlar paylaşılacak ve yarın toplantı akabinde başkan
Yellen bir basın toplantısı yapacak. Piyasa oyuncuları,
yorumcular, analistler basın toplantısı sırasında Yellen'in
söyleyeceklerini ve sorulara vereceği cevapları dikkatle
dinleyecek ve faiz artırım kararının hangi toplantıda
alınabileceğini tahmin etmeye çalışacak.
Bir hatırlatma yapmamız lazım: Fed 28 - 29 Temmuz günleri de
toplanacak. Değişik vesilelerle birçok FOMC üyesinin her
toplantıda faiz artırım kararı alabileceklerini söylediği malum.
En son Şikago Fed Başkanı Charles Evans 7 Mayıs günü CNBC TV'ye
verdiği bir röportajda "bundan sonraki her toplantıda faiz
artırım kararı alabiliriz" demişti.
Faiz artırım kararı için ekonomik projeksiyonların paylaşılacağı
ve akabinde başkanın basın toplantısı yapacağı bir toplantı
yapmak gerekmiyor. Ayrıca Fed ekibi her toplantıda FOMC
üyelerine kendi ekonomik projeksiyonlarını sunuyor.
Fed toplantısı ve faiz artırım kararı, bizim iç siyaset
dinamikleriz bakımından da çok önemli. Malum "Fed faiz artırırsa
Türkiye'de kriz çıkar ve AKP iktidardan düşer" diye çok
bekleyenler oldu. Şimdiyse zamanlama itibariyle çok önemli.
Çünkü Fed'in temmuz ayında yapacağı toplantıda ya da en geç
16-17 Eylül günleri yapacağı toplantıda faiz artırım kararı
alması, bizim olası koalisyon seçeneklerine piyasaların nasıl
bakacağını da çok etkileyecek.
7 Mayıs günü "ABD ekonomisinde resesyon ihtimali varken Fed faiz
artırımı yapabilir mi?" başlıklı yazımızı şöyle bitirmiştik:
"Birinci çeyrekte küçülme varken,(...), ikinci çeyrekle ilgili
henüz ilk resmi tahmin yapılmamışken ve eldeki veriler ikinci
çeyrek büyüme oranının pek parlak olmayacağına işaret ediyorken;
ABD ekonomisinin teknik olarak resesyona girmiş olması
ihtimalini göz ardı ederek, Fed'in haziran ayında faiz artırım
kararı alması akla mantığa uyar mı?"
Evet, bu görüşümüz bugünkü toplantı için halen geçerli. Ancak
yeni bir gelişme var ve bu gelişme bugünkü toplantıda Fed'in
temmuz ayında faiz artırım kararı almasını ihtimal dahiline
sokuyor. Gelişmeyi açıklamadan önce bir hatırlatma yapalım:
ABD'de büyüme tahminini US Bureau of Economic Analysis (BEA)
adlı kurum yapıyor. Çeyrekler itibariyle yapılan her tahmin yıl
içinde iki defa revize ediliyor. ABD ekonomisinin ilk çeyrek
büyüme oranı için birinci tahmin 29 Nisan günü yüzde 0.2 olarak
açıklanmıştı. İkinci tahmin 29 Mayıs günü yapıldı ve ilk çeyrek
büyüme oranı eksi yüzde 0.7 olarak revize edildi. Böylece ABD
ekonomisi ilk çeyrek yüzde 0.7 daralmış oldu. İlk çeyrekle
ilgili ilk tahmin yapılırken üçüncü tahminin 30 Haziran günü
yapılacağı açıklanmıştı. Ancak ikinci tahminin yapıldığı 29
Mayıs günkü basın duyurusunda ilk çeyrek üçüncü tahmini ve
ikinci çeyrek ilk tahmininin 24 Haziran günü yapılacağı
açıklandı.
Gelişme şu: BEA büyüme tahmin yöntemini değiştiriyor ve hem ilk
çeyrek üçüncü tahmini, hem de ikinci çeyrek ilk tahminini
pozitif yönde değiştirmesi beklenen bu değişim mevsimsellikten
arındırma işlemiyle ilgili.*
Malum her ülkede olduğu gibi ABD'de de büyüme hesabı değişik
kurumlardan alınan verilere dayanıyor. Bu kurumlar BEA'ya veriyi
mevsimsellikten arındırarak veriyor. BEA kendisi de seriyi
inceliyor ve kendi mevsimsellik faktörlerine göre bir daha
arındırma işlemi yapıyor.
İlk çeyrek büyüme verisi yüzde 0.7 daralmaya dönünce BEA'nın
yaptığı arındırma işlemine, başta Şikago Fed olmak üzere birçok
yerden eleştiriler geldi. Savunma harcamaları, tüketim
harcamaları ve stok değişim kalemlerinde halen mevsimsel
etkilerin kaldığı söylendi. Bu eleştirileri BEA da kabul etti ve
"kalıntı mevsimsellik" (residual seasonality) adı verilen bu
sorunu minimize etmek için tahmin yöntemini gözden geçirme
kararı aldı.
BEA'nın internet sitesinde konuyla ilgili açıklamada şu da
söyleniyor: "Federal hükümet savunma harcamalarındaki kalıntı
mevsimsellikle ilgili ön çalışmalar, ilk çeyrek büyüme oranı
tahmininin olması gerekenden daha küçük tahmin edilmiş olduğunu
(underestimate) gösteriyor."**
Yeni yöntemle yapılacak ilk çeyrek üçüncü tahmininin yüzde 0.7
daralmadan yüzde 1.8' büyümeye dönüşebileceği tahmini
yapıldığını belirtmeliyim. Malum, Atlanta Fed'in ikinci çeyrek
büyüme tahmini yüzde 0.7, ki bu oran da yeni yönteme göre
artabilir.
Durum şu: İlk çeyrek üçüncü büyüme tahmini yüzde 1 ve üstüne
revize edilecekse ve ikinci çeyrek ilk tahmini de yeni yöntemden
olumlu yönde etkilenecekse 24 Haziran günü ABD ekonomisinin 2015
yılı ilk yarı büyüme performansının hiç de kötü olmadığı
anlaşılmış olacak. İstihdam verisi zaten faiz artırımını
destekler düzeyde. Geçen hafta ABD ÜFE verisi beklenenin
üzerinde geldi. Enerji fiyatlarını artması nedeniyle yaz
aylarında ABD'de tüketici fiyatlarının artmaya başlayacağı
bekleniyor.
Bu durumda Fed'in temmuz ayında en azından 0.15 gibi sembolik de
olsa bir faiz artırımı yaparak süreci yumuşatması neden ihtimal
dışı olsun?
Not: Basın toplantısında IMF ve Dünya Bankası'ndan
gelen faiz artırım tavsiyesine, Yellen'in Fed'in mandate'ini ve
bağımsızlığını pek de yumuşak olmayan bir lisanla hatırlatarak
cevap vereceğini tahmin ediyorum. Obama'nın "güçlü dolar"
istemediğine dair basına sızan düşüncesiyle ilgili basın
mensuplarına verdiği cevap da bağımsızlığa duyulan saygıyla
ilgiliydi.
* http://blog.bea.gov/2015/05/22/residual-seasonality-gdp/
** http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm
Kaynak : http://t24.com.tr/ |
