VEDAT ÖZDAN /
Yemene yapılan
askeri operasyonun ilginç zamanlaması!
Geçen yılın Eylül ayından bu yana iç savaş yaşanan Yemende İran
sempatizanı Husi Hareketi, ABD destekli Hadi hükümetini silah
zoruyla etkisiz hale getirdi. Suudi Arabistan Yemen'e yönelik
askeri operasyon başlattı. ABD lojistik ve istihbarat desteği
vereceğini açıkladı.
Rusya, petrol üreten ve bütçe gelirlerinin neredeyse yarısı
petrol ve doğalgaz gelirlerinden oluşan bir ülke. Putin, Ukrayna
ve Kırım meselesini kaşıdıkça petrol fiyatları yükseliyor ve
Rusya bütçesine havadan gelir sağlıyordu. Sonra ABD ve AB bu işe
dur dedi. Petrol fiyatı savaşları başladı. Peşinden Rusya
ekonomisine büyük hasar veren yaptırımlar geldi. Ancak bu
savaş sadece Rusya ekonomisine değil, Suudi Arabistan ve ABD
ekonomisine de zarar vermeye başladı.
Hatırlayın: 2014 yılının ikinci çeyreğinden itibaren petrol
fiyatları düşme eğilimine girdi. ABDde birçok kaya petrolü
üreten şirket, 2015 yılı bütçesini, ham petrol fiyatı (WTI) en
kötü senaryoda bile 50 dolardan aşağıya inmez varsayımına göre
yaptı. Aşağıdaki grafiğe bakın:
ABDli kaya petrolü üreten şirketler için petrol fiyatlarının 45
doların altına inmesi sektör için fonlama krizi anlamına
geliyor.
Hatırlayın: geçen hafta ABD eski Merkez Bankası Başkanı
Greenspan şunu demişti: Petrolde dip henüz görülmedi. Mevcut
doluluk oranı ile muhtemelen önümüzdeki ay Cushingte stok
imkanı kalmayacak. Petrol fiyatları düşmeye devam edecek. Çünkü
buradaki petrolün piyasaya sürülmesi dışında gidecek bir yer
yok.
Suudi Arabistan saldırısının zamanlaması iki nedenle ilginç:
1) İran, 2012 yılının ortalarında uygulanmaya başlayan ABD ve AB
yaptırımları öncesinde günde yaklaşık 2.5 milyon varil petrol
ihraç ediyordu. Yaptırımlardan sonra 1 milyon varil civarında
ihraç etmeye başladı. Biliyoruz ki, İranla uranyum
zenginleştirme görüşmeleri tatlıya bağlanmak üzere.
Hatırlayın: Obama, İran halkına ve liderlerine hitaben yaptığı
Nevruz konuşmasında, devam eden nükleer müzakerelerle ilgili
şunu söylemişti: " Bu meseleyi barışçıl yollarla çözmek için
ülkelerimizin tarihi bir fırsat yakaladığına inanıyorum.
Kaçırılmaması gereken bir fırsat. Önümüzdeki günler ve haftalar
kritik olacak. Müzakerelerde ilerleme sağladık, ama hala bazı
anlaşmazlıklar var. Bizimle anlaşırsanız İran refah yolunda
ilerler. Anlaşma olmazsa izolasyonlar artar."
2) American Petroleum Institute ABDde haftalık petrol
istatistikleri yayımlıyor. Önceki gün gelen haftalık rapora göre
ABDde ham petrol stokları hızla artıyor. Dün gelen US Energy
Information Administration raporuna göre mevcut stok düzeyi 466
milyon varille son 80 yılın en yüksek seviyesinde!
İranla müzakerelerin başarıyla sona germesi ihtimali, Suudi
Arabistan ve bölgedeki diğer petrol üretcisi Sünni ülkeleri
rahatsız ediyor olabilir. Bu durumu ihmal ederek söylüyorum;
bana göre Yemen müdahalesinin arkasında şu gerçekler de var:
düşen petrol fiyatlarının petrol üreticisi ülkelere verdiği
zararı durdurmak, bir anlamda kendisine gözdağı verilen İranla
yapılan müzakerelerin tatlıya bağlanması öncesinde petrol
fiyatları daha da düşmeden, ABDde artık konulacak yer
bulunamayacak hale gelen stokları azaltarak, sektördeki fonlama
sorununu hafifletmek!
Askeri harekat sonrası ABD ham petrolü fiyatının 50 doların
üzerine çıktığını not ederek bitirelim.
Meselenin Fed aksiyonlarıyla bağlantısı hakkında ek biligi:
Enerji sektörü S&P 500 capexinin yaklaşık üçte biri. Petrol
fiyatlarının 50 doların altına inmesi ABDli kaya petrolü
üreticilerini zora soktu. Fiyat düşüşü sonrasında sektörün ilk
tepkisi üretimi hızla düşürmek oldu. Birçok şirket kapasite
düşürmek, devam eden yatırımları durdurmak zorunda kaldı.
Karlılık düşüşü ve nakit sıkışıklığı beklentisi nedeniyle bu
şirketlerin çıkardıkları tahvillerin fiyatı ve hisse
senetlerinin değeri hızla düştü. Hess, ConocoPhillips, BP ve
ExxonMobile gibi dev şirketler yeterince kar payı
dağıtamayacaklarını açıkladılar.
Petrol endüstrisinde şöyle bir durum var: Fiyatlar yükselince upstream,
yani çıkarma ve üretmek işi karlı; düşünce downstream, yani
rafineri ve pazarlama işi daha karlı hale geliyor. O nedenle
ABDde istihdam piyasasında iyileşmeye ve büyümeye yol açan
hadise, şimdi sorun haline geldi. Sektör kapasite düşürünce,
yatırım harcamalarını kısınca ve upstream iş yapanlar azalınca
istihdamdaki iyileşme, acaba kalıcı mı sorusu gündeme geldi.
Şayet petrol fiyatlarında henüz dibi görmediysek enflasyonda
artış için iyimser olmak için de bir neden yok! Bu da Fedin
beklenen hamlesini erteler, diye varsayabiliriz. Son bir hafta
içinde EUR/Dolar partiesindeki tersine dönüşün ihmal edilen
nedeni, bence petrol stoklarındaki söz konusu ciddi artış.
Fiyat düşüşü nedeniyle ABDde petrol endüstrisinde çok ciddi bir
fonlama krizi var. Meseleye dikkat çeken 2015 yılında petrol
fiyatları ne olur? Potansiyel kriz tehlikesi ne? başlıklı
yazımız için
tıklayınız.
Kaynak : http://t24.com.tr/
|